Delegasi Atjèh Meurdéhka di Nanggroë Beulanda
Djak Saweu dua boh teumpat meuseudjarah keu bansa Atjèh njang peuleumah pakriban rajek dan meugah neuduëk Atjèh dalam dônja sibagoë saboh neugara meurdéhka dan meudèëlat djameun kon. Di nanggroë Beulanda na dua boh teumpat njang djeuët keu saksi nibak neuduëk Atjèh Muerdéhka dalam dônja: Njang saboh djeuët keu saksi keukuatan diplomasi Atjèh; njang saboh treuk djeuët keu saksi njang peuleumah keukuatan militer Atjèh dimasa njang ka u likôt.
Djeurat ambasador Atjèh di Middelsburg
Middelsburg na keuh saboh kuta bak binéh laôt di wilajah Zeeland kira² 150 km dari Den Haag u Barat laôt nanggroë Beulanda. Kuta njan ka teudong djameun kon sibagoë pusat meuniaga Beulanda ngon nanggroë lua. Dari sinan djitubiët kapai² njang djak meulajeuë ban saboh dônja - trôk 'an u Atjèh. Kuta njan na mat neuduëk peunténg dalam seudjarah Beulanda djilawan peundjadjahan Spanjol. Na watèë² peusat peumeurintah djipudeuëk di Middelburg. Njankeuh sabab djeurat ambassador Keuradjaan Atjèh na disinan.
Meureutôih thôn joh gohlom teudjadi prang antara Keuradjaan Atjèh deungon Keuradjaan Beulanda, bandua neugara meurdéhka njoë na hubôngan diplomasi, dan maséng² na Ambassador di nanggroë laén. Atjèh na embassy di nanggroë Beulanda, dan Beulanda na embassy di Atjèh. Ambassador Atjèh njang habéh umu di nanggroë Atjèh Beulanda bak thôn 1602 (271 thôn jôh gohlom prang) ka djipeukubu uléh Keuradjaan Beulanda dalam Geurèdja raja di kuta Middelburg.
Njan na saboh tanda keumuliaân njang raja lagèë na, njang djibri keu Ambassador Atjèh – saban lagèë geutanjoë tanom ureuëng dalam Meusdjid teuh. Geurèdja njan mantong got that geusatoh trôk'an uroë njoë dan na sabé ureuëng njang djak ziarah, sabab disinan pih na geutanom padum² droë pahlawan nasional Beulanda njang laén bak masa njan.
Nan Ambassador Atjèh njan, Abdul Hamid, umu 71 thôn watèë geuwoë bak Po Teuh Allah SWT, bak thôn 1602. Droëneuh njan, meunurôt batèë njang meutuléh bak djeurat njan, nakeuh neukirém uléh Sultan Alaéddin Ri'ajat Sjah Dzillullah Fil Alam Al Kahhar (jôh gohlom masa Iskandar Muda). Bak watèë njan njang djeuët keu Radja Beulanda na keuh Prins Maurits, nibak famili Oranje-Nassau, éndatu nibak Radja Beulanda njang djinoë.
Upatjara seunambôt Ambassador Atjèh njan uléh Prins Maurits pih na djiuké dalam saboh gamba njang tjeudaih that, di sinan leumah watèë Ambassador Atjèh geukeumeung sidjud bak gaki Radja Beulanda (lagèë meunan adat—protokol--diplomatik bak watèë njan) maka Prins Maurits geubeudoh dong dan geutham Ambassador Atjèh nibak sudjud bak gaki gobnjan deungon geureungkhom sapai Ambassador sira geusinjom – njan na keuh saboh isjarat dumnan geupeumulia Radja Atjèh njang kirém gobnjan.
Bak thôn 1599, na saboh keudjadian antara Keuradjaan Atjèh deungon Keuradjaan Beulanda, sabab na saboh armada Beulanda dimijub pimpinan Admiral de Houtman trôk u Kuta Radja dan djitji-tji reubôt kuasa deungon peugot coup dëtat. Bak watèë njan Angkatan Prang Atjèh teuga lagèë na hingga dalam si uroë armada Beulanda dan admiral de Houtman dan ureuëng² djih ka dalam geureupôh. Awak njan bandum geuba dalam Mahkamah dan keunong hukôman siumu-hudép. Laén nibak sidroë, adoë nibak Admiral de Houtman, Cornelius de Houtman, njang geuhukôm maté sabab djih ka djipoh maté sidroë bansa Atjèh.
Teutapi sithôn lheuh njan, deungon na tuka Peumeurintah di nanggroë Beulanda, uléh peumeurintah barô dimijub Radja Prins Maurits geutuléh saboh surat keu Sultan Atjèh meulakèë meudamè keulai. Ateuëh dasar surat Atjèh lakèë meudamè njoë, maka uléh Sultan Atjèh neubri ampôn (amnesty) keu Admiral de Houtman dan ureuëng² djih sibagoë buët diplomasi mangat djeuët peugot hubôngan djroh keulai deungon Beulanda. Maka Ambassador Abdul Hamid neukirém uléh Sultan Alaéddin Ri'ajat Sjah u nanggroë Beulanda djak peudjaroë Admiral de Houtman keu Radja Beulanda sibagoë hadiah nibak Radja Atjèh. Lheuëh njan maka hubôngan diplomatik antara Beulanda deungon Atjèh ka djroh lom.
Lheuëh njan, Beulanda hana lé djidjak tji peukaru Atjèh, teutapi ka djidjak langsông peukaru dan djadjah pulo Djawa dan awak Djawa hana meulawan sapeuë hingga pulo Djawa ka djeuët keu djadjahan Beulanda meureutôih-reutôih thôn. 274 thôn lheuëh didjadjah Djawa barô Beulanda djigisa lom u Atjèh deungon djipeunjata prang ateuëh geutanjoë bak thôn 1873, dan keuneuleuëh djih pajah pluëng tjit lom dari Atjèh.
Musium Meuriam dan Seundjata Atjèh di Bronbeek, Arnhem, Beulanda
Saboh teumpat treuk di nanggroë Beulanda njang meujum dan meumakna keu geutanjoë nakeuh Musium Militer Beulanda di Bronbeek njang keubah alat² seundjata raja nibak Angkatan prang Atjèh Meurdéhka njang djitjok dalam seuëh Prang raja dalam thôn² 1873 – 1942, njang teudong nibak meuriam² Atjèh njang raja² lagèëna, njang panjang trôk 10 mètè, dan leubèh raja nibak peureudèë dan bak u, njang geuhon meuton-ton, dan geu-uké tjeudaih² lagèëna, meutampôk teumaga dan meuih, metjulék ngon ajat² Qur'an deungo laphai: ”Nasrun minallah, wa fathun qarib, wabasjsjiril mu'minin” (Beunantu nibak Allah, meunang ka toë, bri thèë bak ummat Islam).
Njoë na keuh alat² prang njang hamtom takalon bangsa² laén dalam dônja. Meuriam² dan keumurah² njoë djeuët keu saksi bahwa Atjèh beutôi² saboh kuasa raja dalam dônja bak masa éndatu geutanjoë njang ka ka. Disinan na tjit meuriam² hadiah radja² dônja keu Sultan Atjèh lagèë nibak Radja Inggréh James 1; nibak Radja Mongolia Djengis Khan dll. Njoë bandum peuleumah neuduëk atawa status Atjèh njang santeut bahô deungon Keuradjaan² njang paléng raja² dalam dônja!
Lheuëh ta kalon njan bandum, maka ta teupeuë keubit hana patôt sagai² geutanjoë Bansa Atjèh uroë njoë ka keumah djidjak peurintah/djadjah uléh awak blahdéh laôt njang hana meupeuë sapeuë njan. (Salénan Nibak Madjalah Su AM)
Djak Saweu dua boh teumpat meuseudjarah keu bansa Atjèh njang peuleumah pakriban rajek dan meugah neuduëk Atjèh dalam dônja sibagoë saboh neugara meurdéhka dan meudèëlat djameun kon. Di nanggroë Beulanda na dua boh teumpat njang djeuët keu saksi nibak neuduëk Atjèh Muerdéhka dalam dônja: Njang saboh djeuët keu saksi keukuatan diplomasi Atjèh; njang saboh treuk djeuët keu saksi njang peuleumah keukuatan militer Atjèh dimasa njang ka u likôt.
Djeurat ambasador Atjèh di Middelsburg
Middelsburg na keuh saboh kuta bak binéh laôt di wilajah Zeeland kira² 150 km dari Den Haag u Barat laôt nanggroë Beulanda. Kuta njan ka teudong djameun kon sibagoë pusat meuniaga Beulanda ngon nanggroë lua. Dari sinan djitubiët kapai² njang djak meulajeuë ban saboh dônja - trôk 'an u Atjèh. Kuta njan na mat neuduëk peunténg dalam seudjarah Beulanda djilawan peundjadjahan Spanjol. Na watèë² peusat peumeurintah djipudeuëk di Middelburg. Njankeuh sabab djeurat ambassador Keuradjaan Atjèh na disinan.
Meureutôih thôn joh gohlom teudjadi prang antara Keuradjaan Atjèh deungon Keuradjaan Beulanda, bandua neugara meurdéhka njoë na hubôngan diplomasi, dan maséng² na Ambassador di nanggroë laén. Atjèh na embassy di nanggroë Beulanda, dan Beulanda na embassy di Atjèh. Ambassador Atjèh njang habéh umu di nanggroë Atjèh Beulanda bak thôn 1602 (271 thôn jôh gohlom prang) ka djipeukubu uléh Keuradjaan Beulanda dalam Geurèdja raja di kuta Middelburg.
Njan na saboh tanda keumuliaân njang raja lagèë na, njang djibri keu Ambassador Atjèh – saban lagèë geutanjoë tanom ureuëng dalam Meusdjid teuh. Geurèdja njan mantong got that geusatoh trôk'an uroë njoë dan na sabé ureuëng njang djak ziarah, sabab disinan pih na geutanom padum² droë pahlawan nasional Beulanda njang laén bak masa njan.
Nan Ambassador Atjèh njan, Abdul Hamid, umu 71 thôn watèë geuwoë bak Po Teuh Allah SWT, bak thôn 1602. Droëneuh njan, meunurôt batèë njang meutuléh bak djeurat njan, nakeuh neukirém uléh Sultan Alaéddin Ri'ajat Sjah Dzillullah Fil Alam Al Kahhar (jôh gohlom masa Iskandar Muda). Bak watèë njan njang djeuët keu Radja Beulanda na keuh Prins Maurits, nibak famili Oranje-Nassau, éndatu nibak Radja Beulanda njang djinoë.
Upatjara seunambôt Ambassador Atjèh njan uléh Prins Maurits pih na djiuké dalam saboh gamba njang tjeudaih that, di sinan leumah watèë Ambassador Atjèh geukeumeung sidjud bak gaki Radja Beulanda (lagèë meunan adat—protokol--diplomatik bak watèë njan) maka Prins Maurits geubeudoh dong dan geutham Ambassador Atjèh nibak sudjud bak gaki gobnjan deungon geureungkhom sapai Ambassador sira geusinjom – njan na keuh saboh isjarat dumnan geupeumulia Radja Atjèh njang kirém gobnjan.
Bak thôn 1599, na saboh keudjadian antara Keuradjaan Atjèh deungon Keuradjaan Beulanda, sabab na saboh armada Beulanda dimijub pimpinan Admiral de Houtman trôk u Kuta Radja dan djitji-tji reubôt kuasa deungon peugot coup dëtat. Bak watèë njan Angkatan Prang Atjèh teuga lagèë na hingga dalam si uroë armada Beulanda dan admiral de Houtman dan ureuëng² djih ka dalam geureupôh. Awak njan bandum geuba dalam Mahkamah dan keunong hukôman siumu-hudép. Laén nibak sidroë, adoë nibak Admiral de Houtman, Cornelius de Houtman, njang geuhukôm maté sabab djih ka djipoh maté sidroë bansa Atjèh.
Teutapi sithôn lheuh njan, deungon na tuka Peumeurintah di nanggroë Beulanda, uléh peumeurintah barô dimijub Radja Prins Maurits geutuléh saboh surat keu Sultan Atjèh meulakèë meudamè keulai. Ateuëh dasar surat Atjèh lakèë meudamè njoë, maka uléh Sultan Atjèh neubri ampôn (amnesty) keu Admiral de Houtman dan ureuëng² djih sibagoë buët diplomasi mangat djeuët peugot hubôngan djroh keulai deungon Beulanda. Maka Ambassador Abdul Hamid neukirém uléh Sultan Alaéddin Ri'ajat Sjah u nanggroë Beulanda djak peudjaroë Admiral de Houtman keu Radja Beulanda sibagoë hadiah nibak Radja Atjèh. Lheuëh njan maka hubôngan diplomatik antara Beulanda deungon Atjèh ka djroh lom.
Lheuëh njan, Beulanda hana lé djidjak tji peukaru Atjèh, teutapi ka djidjak langsông peukaru dan djadjah pulo Djawa dan awak Djawa hana meulawan sapeuë hingga pulo Djawa ka djeuët keu djadjahan Beulanda meureutôih-reutôih thôn. 274 thôn lheuëh didjadjah Djawa barô Beulanda djigisa lom u Atjèh deungon djipeunjata prang ateuëh geutanjoë bak thôn 1873, dan keuneuleuëh djih pajah pluëng tjit lom dari Atjèh.
Musium Meuriam dan Seundjata Atjèh di Bronbeek, Arnhem, Beulanda
Saboh teumpat treuk di nanggroë Beulanda njang meujum dan meumakna keu geutanjoë nakeuh Musium Militer Beulanda di Bronbeek njang keubah alat² seundjata raja nibak Angkatan prang Atjèh Meurdéhka njang djitjok dalam seuëh Prang raja dalam thôn² 1873 – 1942, njang teudong nibak meuriam² Atjèh njang raja² lagèëna, njang panjang trôk 10 mètè, dan leubèh raja nibak peureudèë dan bak u, njang geuhon meuton-ton, dan geu-uké tjeudaih² lagèëna, meutampôk teumaga dan meuih, metjulék ngon ajat² Qur'an deungo laphai: ”Nasrun minallah, wa fathun qarib, wabasjsjiril mu'minin” (Beunantu nibak Allah, meunang ka toë, bri thèë bak ummat Islam).
Njoë na keuh alat² prang njang hamtom takalon bangsa² laén dalam dônja. Meuriam² dan keumurah² njoë djeuët keu saksi bahwa Atjèh beutôi² saboh kuasa raja dalam dônja bak masa éndatu geutanjoë njang ka ka. Disinan na tjit meuriam² hadiah radja² dônja keu Sultan Atjèh lagèë nibak Radja Inggréh James 1; nibak Radja Mongolia Djengis Khan dll. Njoë bandum peuleumah neuduëk atawa status Atjèh njang santeut bahô deungon Keuradjaan² njang paléng raja² dalam dônja!
Lheuëh ta kalon njan bandum, maka ta teupeuë keubit hana patôt sagai² geutanjoë Bansa Atjèh uroë njoë ka keumah djidjak peurintah/djadjah uléh awak blahdéh laôt njang hana meupeuë sapeuë njan. (Salénan Nibak Madjalah Su AM)
