Pidatô Ulang Thôn Atjèh Meurdèhka Keu 36 (4 Désémbèr 2012)
Uléh: Dr. Husaini Hasan
Bismillahirrahmanirahim
Assalamu'alaykum,
Innal hamda lillah, nahmaduhu wanasta'inuhu, wanastaghfiruhu, wana'uzubillahi min sjururi anfusina, wasayyi-aati a'maalina; mayyahdillaahi falaa mudhillalah. Wamayyadhlill falaa haadiyalah. Wa asyhadu Anna Muhammadan 'abduhu warasuuluh. Taslimang katsiira. Amma ba'd:
Njang ulôntuan pemulia Ureuëng-Ureuëng tjhik ulôntuan, Tengku-Tengku Gurèë ulôntuan. Njang ulôntuan hôreumat, tokoh-tokoh masyarakat Atjèh, rakan2 seutia, pat mantong geuduëk ateuëh rhuëng dônja.
Njang ulôntuan gasèh dan sajang aneuk-aneuk ulôn, tjutjo-tjutjo ulôntuan, aneuk-aneuk muda Atjèh harapan geutanjoë keu generasi bangsa Atjèh masa ukeuë.
Topik pidato ulôntuan thôn njoe nakeuh: "seumiké meurdéka, hudép meu-adab, maté mulia"
Ureuëng geutanjoë Atjèh sampoë uroë njoë mantong dalam bingong! Mantong dalam ”identity crisis”. Keuadaan di Atjèh uroë njoë mantong hana mubida deungon keuadaan Atjèh bak masa 1976. Ureuëng Atjèh djinoë mantong mangat that teungeut deungon nina bobok Indonesia. Hana muphôm bahwa geutanjoë Atjèh sampoë saat njoë goh lom Meurdèka.
Geutanjoë bangsa Atjèh kon bangsa Indonesia. Agama geutanjoë Islam, bangsa geutanjoë Atjèh. Allah ka neupeudjeuët manusia mubangsa-bangsa. Ho njang tadjak peureulèë na identitet (ID), KTP, Passport. Bandum bangsa djipiké keupeunténgan bangsa droë djih. Meunantjhit deungon geutanjoë Atjèh keupeunténgan bangsa geutanjoë nakeuh leummôi sa dalam dônja. Njoë ka ulôn peugah meu-ulang-ulang, dalam pidato-pidato ulôntuan njang ka ka.
Pham keumeurdèkaan dan kebangsaan njoë peuntèng that sabé beu-na lam ulèë masjarakat Atjèh, terutama that keu ureuëng Atjèh di nanggroë Atjèh meusabab deungon ureuëng geutanjoë di nanggroë ka biasa geuseumiké sibagoë bangsá Indonesia. Titék-tulak atawa dasar seumiké rakan-rakan di nanggroë berdasarkan Atjèh sibagoë bangsa Indonesia; sehingga dumpeuë-dumpeuë hana lheuëh nibak bingkai NKRI.
Seumiké meurdéka atawa meurdèka bak tjara seumiké njan peunténg that! Pakriban tjara geutanjoë beudjeuët tadong keudroëteuh dalam dumpeuë peukara. a.l.: dalam bideuëng ekonomi, budaja, politik dan militer. Pakon ureuëng Atjèh djinoë han keumah geupiké beukeumah dong keudroë dalam kebutuhan-kebutuhan primer (pokok) droëgeuh. Breuëh, eungkôt, gulè, manok, boh manok, susu, saka, ië djéb. Barang-barang njan bandum beukeumah peuna keudroë!. Bèk meugantung dari Medan atau dari luwa Atjèh. Sardjana-sardjana pertanian, peternakan, teknik, biotehnik ka tjukop ramè di Atjèh pakon hana geupeugot sapeuë?
Eleumèë dan pengalaman njang ka geudjak meurunoe uluwa nanggroe njan pakon hana geupeuguna di Atjèh? Nanggroë Atjèh neuteukeudi le Po Nanggroë. Agrikulture, tjukôp subur dan le kruëng; tjukôp ië hudjeuën, hana saldju, ban sipanjang thôn djeuët tangui kon lagèë di Ierupa hanya 4-6 buleuën sagai njang djeuët geu-seumula; meutapi kebutuhan pokok awak njan keumah djipeuna keudroe djih. Kalon nanggroe Denmark! Nanggroe nr. 2 makmu dalam dônja, nanggroë njan leubèh ubit dari geutanjoë, leubèh nit kruëng djih, tapi manok djih, susu djih, kedju djih keumah dji-expor u luwa, u Ierupa, troh u Africa dan Middle East.
Nanggroë Belanda ubé plôk kèh teubandéng deungon nanggroë Atjèh. Djipula boh timon, boh tomat, bungong tulip dan sajô dalam rumoh katja (green house), le that biaja untuk peusuuem, meutapi, beuthat pih biaja pengelolaan djih leubeh meuhai, keumah dji-export boh timon dan boh tomat djih ban saboh Ierupa. Boh pukat geutanjoë, pisang geutanjoë, breuëh tangsé geutanjoë nakeuh qualitet njang paléng got dalam dônja. Tapi dônja hana djiteupeuë, hana djituri, sabab hana tatu’oh promosi. bandum brôk djijub bak, teuboih-boïh keudroë hana soë padjôë atawa ka djingui djibôh nan gob. Produksi geutanjoë, tapi nan gob; awak njan njang tjok laba.
Ka ulôn peugah dalam pidato lôn njang kalheuëh, untuk tabangun tenaga listrék dan djalan raja (highway), geuritán apui. Teunaga listrék geutanjoë djeuët tabangun dari teunaga surja, atawa microhydro njan sumber geutanjoë tjukôp le. Dinanggroë madju Ieurupa dan USA, dan Djeupang, atawa njang teungoh madju, lagee China, Korea Selatan hana sapeue teuboih. Trôh bak brôih djeuët dji-olah keulai, djeuët djingui lom djipeugot keu sumber energi, kertaih-kertaih brôih djipeugot keulai djeuët keu kertaih toalett, buku dll (recycle djikheun). Katja beukaih djeuët djipeugot keu aleuë, lagèë marmar. Geutanjoë marmar hidjô na di glé geutanjoë muploh go leubèh meuhai hana ta tu'oh ngui. Djigob dhôi kajèë, èk njoh, djipeugot keu papeuën, djipeugot keu pintô, keu prabot bandum djingui, hana teuboih. Djigeutanjoë, bak mereureubo, djatoë, seumantôk, meuranté, kruwéng, taboih-boih tapubloe murah.
Beutôi lagèë Almarhum Wali peugah, ureuëng Atjèh ka maté saraf, "enervated savages" ka hana tu'oh lé seumiké. Kadjeuët keu awak padjôh pisang teupuliek, siumpama padjôh pisang, trôh bak puliëk pajah beu-gob puliëk, hana tu'oh dan han keumah puliëk lé keudroë. Meunan umpama ka ureuëng Atjèh djinoë. Phôn that meurdèhka njan nakeuh meurdèhka bak tjara seumiké. Le that tjara berdjuang untuk meurdèka, meungnjo tatém, njang paloë djih hana inisiativ sapeuë. Sang meurdéka njan rhet dari langèt. Dumpeuë prèh dahoh dari Medan, djak meulakèë keudéh u Djawa. Hana malèë lé djak meudahoh, djak theun paleuët bak gob. Bahan baku meusipak di Atjèh njang djeuët ta olah keudroë, tapi inisiativ hana? Sardjana Atjèh djnoë ka meuribee, tapi hana meungui, ka meugeuratan keudroë 'eleumèë njang ka geudjak meureunoë.
Kemadjuan dônja uroë njoë ka beralih keunoë u timu. Meungnjo 30 thôn njang kalheuh ureuëng geukalon u barat, djinoë ka meutuka, ureuëng ka geukalon u Timu. Investment djinoë ka le u Timu. Pabrék, industri, le njang ka djitôp di Barat Dan teknologi njan ka dji-ba u Timu. U Tjina, India, South Korea, dan Asia Tuengara.
Djadi djinoë kesempatan geutanjoë Atjèh untuk ta ikôt rentak perkembangan dônja. Geutanjoë Atjèh nakeuh pintu gerbang u Timu djeu-ôh njoë. Sipatôt djih geutanjoë Atjèh dilèë njang puphôn perkembangan dan kemadjuan di Asia Tuëngara. Tapi geutanjoë lalè, hana tu’oh ngui kesempatan masa njan. Gadôh meuklok-klok saré keudroë-droë. Gadôh ngui system tjatok brôk, rhôn ukeuë droë maséng-maséng. Hana piké keu ureuëng gasiën, keu inong balèë dan keu aneuk jatim. Hana tu’oh ngui system kooperasi, kemakmuran dan kesejahteraan bersama. Padahai nanggroë Atjèh tjukôp kaja deungon bahan baku dan natural resources. Sép untuk tapeukaja bandum ureuëng Atjèh meusigo dan tapeumakmu Atjèh sama-sama. Njang peunténg ta atô droe teuh, pakriban tapeugot system nanggroë beu-adé dan meurata.
Nanggroë njang rajek bida ureuëng kaja dan gasiën njan han stabil, karu sabé. Rakjat njang gasiën njan pasti akan djiberontak, sooner or later. Ureuëng han keumah tapeungeut sabé-sabé. Akibat brôk dari hasé seumeungeut njan akan meubalék keu ureueng njang seumeungeut njan keudroë. Njan kalheuëh ta eu dalam sidjarah peumpimpin-peumimpin dhalém lam dônja.
Keu Peukara Wali Nanggroë njang djeuët keu pembitjaraan hangat di Atjèh djinoë ulôntuan tanggapi batjut. Sibeutôidjih meusangkôt keu peukara tapilih peumimpin di Atjèh njang peunténg system peumilihan djih. Memang hana system njang sempurna, adil dan bidjaksana.
Bandum system na kureuëng ketjuali system njang neupeutren dari langet njakni system njang ka geupeutunjok lé nabiullah Muhammad saw. Njang karab toë keunan mungkén system demokrasi, tjara peumilihan langsông dari rakjat deungon geupiléh perwakilan droëgeuh maséng-maséng. Tapi meungnjo system pelaksanaan djih na intimidasi, antjaman, paksaan, rajuan atau sogok dan sibagoë njan maka system demokrasi lagèë njan pih ka hana beutôi lé tjit.
System monarki pih le kureueng tjit. Peuë pasai Radja djeuët geutunjok soë djeuët keu geunantoë gobnjan kri njang meuheut geuh kon meudasar deungon keu-ahlian dan keubidjaksanaan ureuëng njan. System monarki njoë ka rab bandum djiteuntang lam dônja. Djadi dalam hai peumilihan Wali Nanggroë, Peumimpin njang paléng manjang dalam masjarakat Atjèh njang akan peuteuntèë hudép maté bangsa Atjèh dan Neugara Atjèh peunténg beu-na system njang beutôi meungnjo han maka geutanjoë Atjèh akan ta rasa lom bala njang paléng rajek lom ukeuë.
Na’uzubillah. Keu hai njoë bandum djeuët keu tanggông djaweuëb geutanjoë bandum ureuëng Atjèh. Kon disidéh di Jakarta. Sabab geutanjoë Atjèh njang akan tanggông hasé brôk atawa effek brôk akibat nibak meungnjo salah tapiléh peumimpin. Uléh sabab njan ureueng Atjèh keudroe handjeuët geu-iëm droëgeuh soë peumimpin njang galak geu-grak untuk pimpin droëgeuh.
Meungnjo ta iëm droëteuh mumakna geutanjoë galak teuh dan ka ta seutudju. Ulôntuan harap masjarakat Atjèh mantong na seumangat untuk peuteuntèë nasib droë-keudroëgeuh dan hana passiv teurimong mantong peuë njang geupeuseu-ôn ateuëh ulèë geuh atawa hana hah babah mantong peuë njang geusuleuëng dari ateuëh.
Wabillahi taufiq wal hidajah,
Wassalam,
 |
| Dr Husaini Hasan |
No comments:
Post a Comment